بررسی و مقایسه جرایم «بازداشت غیر قانونی» و«آدم ربایی» در حقوق جزای ایران

«بازداشت غیر قانونی» و «آدم ربایی» از حیث اینکه آزادی رفت و آمد اشخاص را مورد تعرض قرار می دهند از جمله جرایم علیه حیثیت معنوی اشخاص است، گرچه در مواردی صدمات بدنی نیز بزه دیده این دو جرم را تهدید می کند، که در صورت اخیر موضوع از مصادیق تعدد جرم خواهد بود. بین جرایم بازداشت غیرقانونی وآدم ربایی که به صورت خاص به ترتیب در مواد583 و 621 قانون مجازات اسلامی مورد تصریح قرارگرفته¬اند ونیز جرایم مشابه و مرتبط نظیر مواد 570 و 631 قانون مزبور هم از جهت حکمی و مفهومی و هم از جهت موضوعی تداخل وجود دارد. تداخل وهم پوشانی مواد قانونی بعضا موجب اختلاف برداشت قضات و تشتت آرا و در نتیجه تضییع حقوق متهمان می¬شود. این مقاله ضمن تلاش درجهت تعیین دقیق قلمرو حکمی و موضوعی مواد مربوطه در مواردی که تداخل مزبور وجود دارد، پیشنهاد اصلاح و ابهام زدایی را به قانون¬گذار ارایه می¬دهد. با وجود این تفاوت اساسی این جرایم صرف نظر از عناصر قانونی مجزا از لحاظ عنصر مادی در رفتار مادی این جرایم است، به گونه-ای که یکی مستلزم نقل مکان است (آدم ربایی) و دیگری بدون این ویژگی محقق می¬شود. (بازداشت غیرقانونی) و از لحاظ عنصر معنوی نیزوجود انگیزه¬ی سوء مجرمانه در ساختار جرم آدم ربایی و مخفی کردن موضوع ماده¬ی 621 آن را از جرم بازداشت غیرقانونی موضوع ماده¬ی583 متمایز می¬سازد. این درحالی است که صرف نظر از وسعت و دایره شمول جرایم مرتبط ومشابه؛یعنی، جرایم موضوع مواد570 و631، بدون موثر بودن انگیزه¬ی مجرمانه به ترتیب خصوصیت مرتکب و بزه دیده شرط اساسی تحقق این جرایم است.